Για τον καρκίνο του μαστού
Γιατί δημιουργείται ένας καρκίνος στον μαστό;
Η βασική αιτία παραμένει άγνωστη. Μία γυναίκα όμως έχει μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσει καρκίνο μαστού ανάλογα με τους παράγοντες κινδύνου που συγκεντρώνει και τέτοιοι είναι: η ηλικία (όσο μεγαλώνει αυξάνει η πιθανότητα), το οικογενειακό ιστορικό (μητέρα ή αδελφή με καρκίνο μαστού), η διάρκεια των ετών της περιόδου (πρώιμη εμμηναρχή – καθυστερημένη εμμηνόπαυση), η ατεκνία ή η καθυστερημένη πρώτη κύηση, η παχυσαρκία, η μακροχρόνια χρήση ορμονικής υποκατάστασης.
Ο καρκίνος του μαστού είναι κληρονομικός;
Καλό είναι να διευκρινισθεί ότι άλλο είναι αυτό που λέμε «θετικό οικογενειακό ιστορικό», το να έχει δηλαδή μία γυναίκα τη μητέρα της ή την αδελφή της που είχε καρκίνο του μαστού, και άλλο ο «κληρονομικός» καρκίνος το μαστού. Στον κληρονομικό καρκίνο του μαστού, έχουμε εντοπίσει γονίδια (BRCA1 & 2), τα οποία ευθύνονται για την εμφάνισή του. Η ύπαρξη μίας βλάβης (μετάλλαξης) σε ένα τέτοιο γονίδιο, αυξάνει πάρα πολύ την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου που φθάνει περίπου στο 80% κατά τη διάρκεια της ζωής της γυναίκας, ενώ συγχρόνως συνοδεύεται από υψηλή πιθανότητα, περίπου 60%, εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών. Ο κληρονομικός όμως καρκίνος του μαστού, αποτελεί μικρό ποσοστό των καρκίνων. Σε 100 γυναίκες με καρκίνο του μαστού, ο κληρονομικός καρκίνος θα ευθύνεται για την προσβολή 5-7 γυναικών. Αυτό είναι σημαντικό, γιατί το να κάνει μία γυναίκα τα γενετικά τεστ και να αποδειχθούν αρνητικά, δεν πρέπει να εφησυχάσει. Απλώς, έχει αποκλείσει αυτό το ποσοστό του 5-7%. Άρα, θα πρέπει συνεχίζει το προληπτικό έλεγχο των μαστών της κανονικά.
Τι θα πρέπει να κάνει μία γυναίκα για να «προλάβει»;
Στις μικρές ηλικίες, κάτω των 35 ετών, θα ήταν χρήσιμο να αυτο-εξετάζει τους μαστούς της μία φορά το μήνα. Μεταξύ 35-40 ετών θα πρέπει να υποβάλλεται σε κλινική εξέταση των μαστών κάθε δύο χρόνια και να κάνει το πρώτο έλεγχο με μαστογραφία. Από την ηλικία των 40 ετών, θα πρέπει να υποβάλλεται σε μαστογραφία και κλινική εξέταση των μαστών από εξειδικευμένο ιατρό, μία φορά το χρόνο. Όσο νωρίτερα διαγνωσθεί ένας καρκίνος του μαστού, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες για επιτυχημένη θεραπεία. Την καλύτερη πορεία έχει ένας μη-διηθητικός καρκίνος (insitu) ή ένας μικρού μεγέθους καρκίνος που ανιχνεύθηκε στη μαστογραφία. Γι’ αυτό και ο ετήσιος μαστογραφικός έλεγχος μετά την ηλικία των 40 ετών αποτελεί το κυριότερο μέσο έγκαιρης διάγνωσης. Άλλωστε, η αύξηση του ποσοστού των καρκίνων που ανιχνεύονται με τη μαστογραφία, πριν γίνουν αντιληπτοί με τη κλινική εξέταση ή την αυτοεξέταση της γυναίκας, είναι ο κύριος λόγος της βελτίωσης της πορείας των ασθενών με καρκίνο του μαστού στην εποχή μας.
Υπάρχει κίνδυνος από την ακτινοβολία της μαστογραφίας;
Πρακτικός κίνδυνος από την ακτινοβολία δεν υπάρχει. Με τα σημερινά μηχανήματα, τα οποία σημειωτέον όλα είναι πολύ χαμηλής δόσεως, ο πρακτικός κίνδυνος από την ακτινοβολία της μαστογραφίας είναι αμελητέος, ειδικά αν σκεφθεί κανείς το όφελος που προκύπτει, αφού η μαστογραφία μόνη της, μείωσε τη θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού κατά 30%, ανιχνεύοντας πιο νωρίς τους καρκίνους.
Ποια άλλα διαγνωστικά μέσα υπάρχουν;
Τα τελευταία χρόνια έχουν εξελιχθεί πάρα πολύ τα μηχανήματα υπερήχων. Η δυνατότητα μελέτης της αγγείωσης των αλλοιώσεων του μαστού, η χρήση της ελαστογραφίας, οι τρισδιάστατες εικόνες που δίνουν οι νέοι 3D υπέρηχοι, μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στη διάγνωση. Σημαντική επίσης είναι η βοήθεια της Μαγνητικής Μαστογραφίας, η οποία εφαρμόζεται με συγκεκριμένες ενδείξεις. Δεν θα πρέπει όμως να ξεχνούμε ότι βασική εξέταση έγκαιρης διάγνωσης εξακολουθεί να είναι η κλασική μαστογραφία. Ειδικά οι νέοι ψηφιακοί μαστογράφοι μπορούν να έχουν υψηλή ευκρίνεια και στους δύσκολους, πυκνούς μαστούς.
Υπάρχουν εξελίξεις στη θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού; Ποιες είναι οι σημαντικότερες;
Όσον αφορά τη χειρουργική πολύ σημαντική εξέλιξη είναι η καθιέρωση των επεμβάσεων που διατηρούν τον μαστό, οι τεχνικές της «ογκοπλαστικής» που βοηθούν ακόμη περισσότερο σε αυτή τη κατεύθυνση ώστε να έχουμε πολύ καλό αισθητικό αποτέλεσμα. Επίσης, η τεχνική του «φρουρού λεμφαδένα» που επιτρέπει την αποφυγή εκτεταμένης εγχείρησης στη μασχάλη όταν δεν χρειάζεται.
Από τη πλευρά της φαρμακευτικής θεραπείας, κυρίως η στροφή προς εξατομικευμένες και στοχευμένες θεραπείες, φάρμακα δηλαδή που επιλέγονται έπειτα από ειδικές αναλύσεις ευαισθησίας για να καταπολεμήσουν τον συγκεκριμένο όγκο, της συγκεκριμένης ασθενούς. Ειδικά στον τομέα της ορμονοθεραπείας, σημαντική είναι η ευρεία χρήση των αναστολέων της αρωματάσης στις μετεμμηνοπαυσικές ασθενείς με ορμονοευαίσθητο καρκίνο του μαστού. Μεγάλες κλινικές μελέτες τα τελευταία χρόνια έδειξαν ότι η χορήγησή τους εξαρχής αντί για ταμοξιφένη (αναστραζόλη και λετροζόλη) ή μετά 2-3 χρόνια χορήγησης ταμοξιφένης (εξεμεστάνη) αλλά ακόμη και μετά την ολοκλήρωση 5ετούς θεραπείας με ταμοξιφένη (εκτεταμένη θεραπεία με λετροζόλη) μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τη πορεία της νόσου και να απομακρύνει τη χρονική στιγμή ανάπτυξης μεταστάσεων.
Τι χρειάζεται ώστε να έχουμε βελτίωση της πρόγνωσης και για τις Ελληνίδες ασθενείς;
Για να γίνει αυτό πράξη και στην Ελλάδα, χρειάζεται ένας συνδυασμός προσπαθειών σε συγκεκριμένους τομείς όπως: κατάλληλη εκπαίδευση και εξειδίκευση των ιατρών σε αυτόν τον τομέα της Ιατρικής και παρακολούθηση των εξελίξεων, οργάνωση Μονάδων Μαστού, όπου ιατροί διαφόρων ειδικοτήτων, που έχουν ειδική εκπαίδευση στο καρκίνο του μαστού (χειρουργοί, ακτινοδιαγνωστές, παθολόγοι ογκολόγοι, ογκολόγοι ακτινοθεραπευτές κ.ά.) συνεργάζονται για την πρόληψη, τη διάγνωση και την αντιμετώπιση των γυναικών με προβλήματα μαστού, ποιοτικός έλεγχος και προαγωγή των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας από τους αρμόδιους φορείς της πολιτείας και των ειδικών επιστημονικών συλλόγων, και τέλος, ενημέρωση των ίδιων των Ελληνίδων για τις μεθόδους πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης, με τη συνεργασία της πολιτείας, των σχετικών ΜΚΟ και των εξειδικευμένων επιστημονικών φορέων.
Μηνύματα
- Ο καρκίνος του μαστού είναι μία νόσος που μπορεί να νικηθεί, αρκεί να διαγνωσθεί έγκαιρα και σε αυτό μπορεί η ίδια η γυναίκα να βοηθήσει τον εαυτό της.
- Η πρώιμη διάγνωση σε μικρό μέγεθος μέσω του τακτικού, συστηματικού ελέγχου με ετήσια μαστογραφία και κλινική εξέταση των μαστών προσφέρει ουσιαστικά αποτελέσματα:
- ευκολότερη αντιμετώπιση και θεραπεία με λιγότερες παρενέργειες
- τοπική αφαίρεση του όγκου: άριστο αισθητικό αποτέλεσμα και αποφυγή της μαστεκτομής
- τις περισσότερες φορές: πλήρης ίαση όπως σε μη-διηθητικούς όγκους (in situ) και αψηλάφητους, μικρού μεγέθους όγκους και τέλος,
- μεγάλη επιβίωση: άριστη πρόγνωση για το μέλλον χωρίς προβλήματα.
Μύθοι και Αλήθειες για την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία
Στην εποχή μας, ο καρκίνος του μαστού είναι μία νόσος που μπορεί να νικηθεί, αρκεί να διαγνωσθεί έγκαιρα και σε αυτό είναι η ίδια η γυναίκα που μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό της. Ο τακτικός, συστηματικός έλεγχος των μαστών με ετήσια μαστογραφία και κλινική εξέταση, εφόσον ανιχνευθεί ένας πρώιμος καρκίνος, θα προσφέρει ουσιαστικά αποτελέσματα όπως τη τοπική αφαίρεση του όγκου με άριστο αισθητικό αποτέλεσμα και αποφυγή της μαστεκτομής, την ευκολότερη αντιμετώπιση με θεραπείες με λιγότερες παρενέργειες και το σημαντικότερο, τις περισσότερες φορές τη πλήρη ίαση, όπως σε μη-διηθητικούς όγκους (in situ) και αψηλάφητους, μικρού μεγέθους καρκίνους που ανιχνεύθηκαν στη μαστογραφία.
Κάνοντας μαστογραφία και υπερηχογράφημα θα αποφύγω την ανάπτυξη καρκίνου;
Η χρήση της μαστογραφίας και του υπερηχογραφήματος δεν μπορεί να αποτρέψει τη δημιουργία ενός καρκίνου στον μαστό της γυναίκας που κάνει προληπτικό έλεγχο με αυτά τα μέσα. Μπορεί όμως να διαγνώσει «έγκαιρα» και σε μικρό μέγεθος έναν καρκίνο που αναπτύσσεται και με αυτό τον τρόπο να βοηθήσει σημαντικά στη μετέπειτα πορεία της βελτιώνοντας ουσιαστικά τη πρόγνωση. Σε μερικές περιπτώσεις, η μαστογραφία μπορεί να απεικονίσει πολύ πρώιμες μορφές καρκίνου με τη μορφή «μικρο-ασβεστώσεων», πολύ πριν από την ανάπτυξη ενός κανονικού καρκίνου· έτσι, η άμεση αντιμετώπιση σε αυτό το στάδιο μπορεί να έχει πλήρη ίαση.
Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να προληφθεί με την αποφυγή των παραγόντων κινδύνου;
Πολλές φορές δημιουργείται το ερωτηματικό σε γυναίκες που δεν έχουν «παράγοντες κινδύνου» γιατί τελικά εμφάνισαν καρκίνο στον μαστό τους. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, ενώ έχουμε εντοπίσει παράγοντες που αυξάνουν το κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού όπως π.χ., η παχυσαρκία, τα αίτια ανάπτυξης καρκίνου στον μαστό είναι πολλαπλά. Έτσι, ενώ μερικοί παράγοντες μπορούν να «βοηθήσουν» την ανάπτυξη καρκίνου, η απουσία τους δεν σημαίνει πλήρη προστασία. Κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού υπάρχει σε κάθε γυναίκα.
Οι γυναίκες που κάνουν «μαστεκτομή» έχουν πιο επιθετικό καρκίνο;
Στην εποχή μας, με την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου σε μικρό μέγεθος, στις περισσότερες περιπτώσεις μπορούμε να αποφύγουμε τη μαστεκτομή και να διατηρήσουμε τον μαστό, αφαιρώντας μόνον τον όγκο τοπικά και προσθέτοντας στη συνέχεια ακτινοθεραπεία, χωρίς να επηρεάζεται η πορεία της ασθενούς. Όταν όμως αυτό δεν μπορεί να γίνει «τεχνικά» γιατί π.χ. υπάρχουν ενδείξεις για πολλαπλές, μικρές εστίες καρκίνου στον μαστό, ο μαστός έχει πολύ μικρό μέγεθος ή ο όγκος είναι μικρός αλλά διηθεί τη θηλή, τότε η μαστεκτομή είναι η ενδεδειγμένη λύση και η εμφάνιση της ασθενούς μπορεί να αποκατασταθεί συγχρόνως ή στη συνέχεια με μία επανορθωτική, πλαστική επέμβαση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η επιλογή της μαστεκτομής δεν σημαίνει πιο επιθετική νόσο.
Η χημειοθεραπεία είναι καλύτερη από την ορμονοθεραπεία;
Μετά τη χειρουργική επέμβαση, συνήθως χρειάζεται να ακολουθήσει κάποια μορφή συστηματικής θεραπείας με φάρμακα, ώστε να προληφθεί η ανάπτυξη μεταστάσεων. Η επιλογή της κατάλληλης επικουρικής θεραπείας εξαρτάται από τα επιμέρους χαρακτηριστικά των κυττάρων του καρκίνου. Ανάλογα με τις αναλύσεις, σε άλλες ασθενείς θα χορηγηθεί ορμονοθεραπεία (ορμονοευαίσθητος καρκίνος με θετικούς ορμονικούς υποδοχείς) και σε άλλες χημειοθεραπεία (καρκίνος με αρνητικούς ορμονικούς υποδοχείς), ενώ μερικές φορές θα γίνει συνδυασμός των δύο θεραπειών. Τα χαρακτηριστικά του καρκίνου είναι αυτά που θα καθορίσουν ποια είναι η καλύτερη θεραπεία για τη συγκεκριμένη ασθενή.
Η τοποθέτηση «σιλικόνης» για αποκατάσταση, μπορεί να επηρεάσει την πορεία της ασθενούς, ενώ επιπρόσθετα εμποδίζει τη παρακολούθηση;
Δεν υπάρχουν καθόλου ενδείξεις ότι η επανορθωτική επέμβαση για αποκατάσταση του μαστού έπειτα από μαστεκτομή με τοποθέτηση σιλικόνης έχει αρνητικές επιπτώσεις στην πορεία της νόσου, ενώ με τα σύγχρονα μέσα που διαθέτουμε δεν δυσκολεύεται καθόλου η παρακολούθηση της ασθενούς. Αντίθετα, στις γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε μαστεκτομή, η αποκατάσταση της εξωτερικής τους εμφάνισης μπορεί να έχει σημαντικά θετική επίδραση στην ψυχολογία τους και συγχρόνως λύνει πρακτικά προβλήματα της καθημερινότητάς τους, όπως την αποφυγή χρήσης τεχνητών μαστών, ευκολία στην ένδυση, στο μπάνιο κλπ.
Πώς μπορώ να σιγουρευτώ ότι θα γίνει η σωστή θεραπεία για την περίπτωσή μου;
Ο καρκίνος του μαστού είναι ένα πολύ συχνό νόσημα και επειδή απασχολεί μεγάλο αριθμό γυναικών, στην εποχή μας υπάρχουν ιατροί που είναι εκπαιδευμένοι και εξειδικευμένοι μόνο σε αυτό το αντικείμενο. Φροντίστε, αρχίζοντας από τον προληπτικό έλεγχο και έως την περίπτωση που υπάρχει υποψία ή διάγνωση καρκίνου, να αντιμετωπιστείτε από εξειδικευμένους ιατρούς.
Η θεραπεία μίας γυναίκας με καρκίνο του μαστού θα πρέπει να αποφασίζεται ύστερα από συζήτηση όλων των ευρημάτων από την ομάδα των εξειδικευμένων στον καρκίνο του μαστού ιατρών (ογκολογικό συμβούλιο). Ο χειρουργός μαστού, ο παθολόγος-ογκολόγος και ο ακτινοθεραπευτής-ογκολόγος αποτελούν τις βασικές ειδικότητες αυτής της ομάδος. Φροντίστε να σας εξηγηθούν και να σας αιτιολογηθούν οι θεραπευτικές αποφάσεις, να σας δοθούν γραμμένα όλα τα αποτελέσματα των εξετάσεων, των αναλύσεων και της αγωγής που θα ακολουθήσετε. Μπορείτε επίσης να πάρετε και μία «δεύτερη» γνώμη, είναι απόλυτα θεμιτό.
Για τον καρκίνο του Τραχήλου της Μήτρας
Ο τράχηλος της μήτρας;
Ο τράχηλος της μήτρας είναι το μέρος εκείνο του γυναικείου γενετικού συστήματος που βρίσκεται στο κάτω στενότερο μέρος της μήτρας και ενώνει την μήτρα με τον κόλπο. Ο τράχηλος είναι το κατώτερο στενό όριο της μήτρας (η οποία είναι κοίλο όργανο με σχήμα αχλαδιού εντός του οποίου επιτυγχάνεται η ανάπτυξη του εμβρύου κατά την εγκυμοσύνη). Ο τράχηλος οδηγεί από την έξοδο της μήτρας στην είσοδο του κόλπου (γεννητική οδός).
Τι είναι ο καρκίνος τραχήλου της μήτρας;
Ο καρκίνος του τραχήλου είναι νόσος που χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη κακόηθων (καρκινικών) κυττάρων στους ιστούς του τραχήλου της μήτρας. Ο καρκίνος του τραχήλου αναπτύσσεται συνήθως μετά από μακρό χρονικό διάστημα εξέλιξης ιστολογικών μεταβολών στα κύτταρα του τραχήλου οι οποίες είναι γνωστές ως δυσπλασία.
Στο σύνολό τους οδηγούν στην εμφάνιση μη φυσιολογικών κυττάρων στους ιστούς του τραχήλου. Προοδευτικά, τα καρκινικά κύτταρα αρχίζουν να αυξάνονται και να εξαπλώνονται σε μεγαλύτερο βάθος διήθησης μέσα στον τράχηλο και στις περιβάλλουσες ανατομικές δομές.
Οι συχνότερες μορφές είναι ο επιθηλιακός καρκίνος (90% των περιπτώσεων) που αναπτύσσεται στο έξω μέρος του τραχήλου και το αδενοκαρκίνωμα (10% των περιπτώσεων) που εμφανίζεται στο εσωτερικό μέρος του τραχηλικού καναλιού (ενδοτράχηλος).
Ποια η θνησιμότητα και τα στατιστικά στοιχεία;
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να προληφθεί και μπορεί να ιαθεί εάν ανιχνευθεί έγκαιρα. Παλαιότερα, ο καρκίνος αυτός αποτελούσε ένα από τους κύριους λόγους θνησιμότητας των γυναικών εξ’ αιτίας καρκίνου. Σήμερα χάρις στα προγράμματα ανίχνευσης και θεραπείας των καταστάσεων εκείνων που μπορούν να οδηγήσουν στον καρκίνο αυτό, η θνησιμότητα που προκαλεί έχει μειωθεί σημαντικά κατά τα τελευταία χρόνια. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος των γυναικείων γενετικών οργάνων μετά από τον καρκίνο της ωοθήκης. Μετά από αυτόν ακολουθεί ο καρκίνος του ενδομητρίου που έχει λίγο χαμηλότερη συχνότητα. Ο μέσος όρος ηλικίας στην οποία παρατηρείται είναι γύρω στα 52 χρόνια αλλά έχει παρουσιαστεί μια αύξηση σε γυναίκες μικρότερης ηλικίας.
Ποιες οι αιτίες ανάπτυξης του καρκίνου τραχήλου της μήτρας;
Η μόλυνση από τον ανθρώπινο θηλωματοϊό (HPV) είναι ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου. Ο ιός των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων, γνωστός σαν Human Papilloma Virus ή HPV, θεωρείται σαν μια πιθανή αιτία του καρκίνου τραχήλου της μήτρας. Συχνά είναι ανιχνεύσιμος στον τράχηλο γυναικών που πάσχουν από τον καρκίνο αυτό. Υπάρχουν 80 τύποι του ιού HPV. Η μόλυνση του τραχήλου από τον ανθρώπινο θηλωματοϊιό (HPV) αποτελεί την πιο κοινή αιτία του καρκίνου του τραχήλου.
Εντούτοις, δε θα αναπτύξουν καρκίνο του τραχήλου όλες οι γυναίκες που έχουν μολυνθεί από HPV. Γυναίκες που δεν παρακολουθούνται τακτικά με Τεστ Παπανικολάου, το οποίο χρησιμεύει στην ανίχνευση κυττάρων που έχουν προσβληθεί από HPV ή άλλου είδους παθολογικών κυττάρων στον τράχηλο, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου. Άλλοι πιθανοί παράγοντες κινδύνου είναι οι εξής:
- Πρώτη σεξουαλική επαφή σε νεαρή ηλικία: Οι γυναίκες που ήσαν σεξουαλικά δραστήριες σε μια νεαρή ηλικία και που είχαν πολλούς ερωτικούς συντρόφους έχουν περισσότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν τον καρκίνο αυτό. Όσο νωρίτερα στην ηλικία αρχίσει την σεξουαλική δραστηριότητα μια γυναίκα τόσο περισσότερο είναι αυξημένος ο κίνδυνος της για την ασθένεια.
- Μεγάλος αριθμός ερωτικών συντρόφων: Το ίδιο επίσης ισχύει με τον αριθμό των ερωτικών συντρόφων με αποτέλεσμα, αυτές με πολλούς να έχουν περισσότερο κίνδυνο. Να σημειωθεί ότι ο καρκίνος αυτός είναι σπάνιος στις παρθένες. Πιστεύεται ότι ο αυξημένος κίνδυνος στις γυναίκες με πολλούς ερωτικούς συντρόφους και σ΄ αυτές που αρχίζουν σε μικρή ηλικία το σεξ, έχει σχέση με την μόλυνση με τον ιό HPV.
- Τεστ Παπανικολάου: Οι γυναίκες που δεν έκαναν ποτέ τεστ Παπανικολάου ή δεν το κάνουν όσο θα έπρεπε, έχουν ψηλότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν ΚΤΜ. Σε πολλές περιπτώσεις το τεστ μπορεί να ανιχνεύσει προκαρκινικές αλλοιώσεις. Υπάρχουν 3 ειδών αυξανόμενης σοβαρότητας αλλοιώσεις, CIN I, CIN II και CIN III.
- Μεγάλος αριθμός τοκετών.
- Κάπνισμα.
- Διατροφή φτωχή σε βιταμίνες Α και C.
- Χρήση αντισυλληπτικών από το στόμα (σε μορφή δισκίων).
- Ανοσοκαταστολή (πτώση της άμυνας του οργανισμού).
- AIDS: Οι γυναίκες που πάσχουν από AIDS.
Ποια είναι τα σημεία και συμπτώματα του καρκίνου τραχήλου της μήτρας;
Οι καταστάσεις που οδηγούν στον Καρκίνο Τραχήλου Μήτρας συνήθως δεν προκαλούν πόνο. Γι’ αυτό η ασθένεια μπορεί να εξελιχθεί αθόρυβα χωρίς συμπτώματα. Δεν υπάρχει συνήθως κανένα κλινικό σημείο του καρκίνου του τραχήλου που βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο αλλά μπορεί να ανιχνευθεί εγκαίρως με ετήσιο προσυμπτωματικό έλεγχο (screening test).
Ο καρκίνος του τραχήλου σε αρχικό στάδιο μπορεί να μην προκαλεί κλινικά συμπτώματα και σημεία. Οι πρώτες ενοχλήσεις εμφανίζονται όταν τα ανώμαλα κύτταρα γίνουν πλέον καρκινικά και αρχίζουν να διηθούν τους γειτονικούς ιστούς. Όταν αυτό συμβεί το συχνότερο σημείο είναι η ασυνήθιστη απώλεια αίματος από τον κόλπο. Επίσης μπορεί να εκδηλωθεί και πόνος ή άλλες κολπικές εκκρίσεις.
Είναι γι’ αυτούς τους λόγους που πρέπει να γίνονται συστηματικά από το γιατρό γυναικολογικές εξετάσεις και το τεστ Παπανικολάου. Με την κολποσκόπηση ο γυναικολόγος μπορεί να εξετάσει καλύτερα τον τράχηλο και εάν χρειαστεί να κάνει βιοψίες για να διευκρινιστεί ιστολογικά το είδος μιας ανωμαλίας που πιθανό να υπάρχει. Η πρόγνωση (πιθανότητα επιβίωσης) είναι καλύτερη όταν ο καρκίνος διαγιγνώσκεται σε πρώιμο στάδιο εξέλιξης.
Τα πιθανά συμπτώματα του καρκίνου του τραχήλου περιλαμβάνουν την κολπική αιμόρροια και τον πόνο στην περιοχή της πυέλου. Αυτά και άλλα συμπτώματα μπορεί να οφείλονται στον καρκίνο του τραχήλου ή σε άλλες καταστάσεις. Ο ασθενής πρέπει να απευθυνθεί στον ιατρό εάν παρουσιάσει οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα: Κολπική αιμόρροια (αποβολή αίματος από τον κόλπο), Ασύνηθες κολπικό έκκριμα, Άλγος στην περιοχή της πυέλου, Πόνο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.
Πως γίνεται η ανίχνευση και διάγνωση του καρκίνου τραχήλου της μήτρας;
Η εξέταση του τραχήλου είναι απαραίτητη για την ανίχνευση και διάγνωση του καρκίνου. Οι ακόλουθες εξεταστικές μέθοδοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν:
- Τεστ Παπανικολάου. Η εξέταση αυτή συνίσταται στη συλλογή κυττάρων από την επιφάνεια του τραχήλου και του κόλπου. Ένα κομμάτι βάμβακος, μια βούρτσα, ή ένας μικρός στυλεός χρησιμοποιούνται για την ήπια απόξεση κυτταρικού υλικού από τον τράχηλο και τον κόλπο. Τα κύτταρα παρατηρούνται υπό μικροσκόπιο για να ελεγχθεί εάν είναι παθολογικά.
- Κολποσκόπηση. Το εσωτερικό του κόλπου και του τραχήλου εξετάζονται για τυχόν παθολογικές περιοχές μέσω ενός ενδοσκοπίου για τον κόλπο (κολποσκόπιο, ένας λεπτός, φωτιζόμενος σωλήνας) το οποίο εισάγεται μέσω του κόλπου στον τράχηλο. Δείγματα ιστού μπορούν να ληφθούν για βιοψία.
- Βιοψία. Η ανεύρεση παθολογικών κυττάρων στο τεστ Παπανικολάου αποτελεί ένδειξη για βιοψία. Ένα δείγμα ιστού αποκολλάται από τον τράχηλο και παρατηρείται υπό μικροσκόπιο. Η βιοψία κατά την οποία αφαιρείται μικρή μόνο ποσότητα ιστού δεν απαιτεί ιδιαίτερη προετοιμασία ή περίθαλψη της ασθενούς. Αντίθετα, η κωνοειδής εκτομή του τραχήλου (αφαίρεση ενός μεγαλύτερου, κωνικού δείγματος του τραχηλικού ιστού) προϋποθέτει την εισαγωγή στο νοσοκομείο.
- Αμφίχειρη γυναικολογική εξέταση. Ελέγχεται ο κόλπος, ο τράχηλος, η μήτρα, οι παραμήτριοι χώροι, οι ωοθήκες, και το ορθό έντερο. Ο γιατρός εισάγει ένα ή δύο δάκτυλα του ενός χεριού φορώντας γάντια και έχοντάς λιπάνει τον κόλπο ενώ το άλλο χέρι τοποθετείται πάνω από το κατώτερο μέρος της κοιλίας ψηλαφώντας το μέγεθος, τη μορφή και τη θέση της μήτρας και των ωοθηκών. Ένα ενδοσκόπιο εισάγεται επίσης στον κόλπο, ο οποίος εξετάζεται μαζί με τον τράχηλο για πιθανές αλλοιώσεις χαρακτηριστικές της νόσου. Παράλληλα λαμβάνεται υλικό για τεστ Παπανικολάου. Επίσης διενεργείται δακτυλική εξέταση του ορθού για τυχόν διογκώσεις ή παθολογικές περιοχές.
- Eνδοτραχηλική απόξεση. Συνίσταται στη συλλογή κυττάρων ή ιστού από τον τράχηλο χρησιμοποιώντας ένα ξέστρο (όργανο σε μορφή κουταλιού). Δείγματα ιστού μπορούν να ληφθούν για βιοψία. Αυτή η διαδικασία διεξάγεται μερικές φορές ταυτόχρονα με την κολποσκόπηση.
Πως επιτυγχάνεται η σταδιοποίηση του καρκίνου τραχήλου της μήτρας;
Αφού εντοπιστεί ο καρκίνος του τραχήλου, διενεργούνται εξετάσεις για να ελεγχθεί εάν τα καρκινικά κύτταρα έχουν εξαπλωθεί μέσα στον τράχηλο ή επεκτείνονται και σε άλλα μέρη του σώματος. Η διαδικασία που χρησιμοποιείται για να εξεταστεί κατά πόσον ο καρκίνος εκτείνεται ενδοτραχηλικά ή διασπείρεται σε απομακρυσμένα μέρη του σώματος ονομάζεται σταδιοποίηση. Οι πληροφορίες που συλλέγονται από τη διαδικασία της σταδιοποίησης καθορίζουν το στάδιο της νόσου, η γνώση του οποίου είναι απαραίτητη για την επιλογή της καλύτερης δυνατής θεραπείας. Οι ακόλουθες εξετάσεις και διαδικασίες χρησιμοποιούνται στη σταδιοποίηση:
- Ακτινογραφία θώρακος: Μια ακτινογραφία των οργάνων και ιστών που βρίσκονται στο θώρακα και ενδοθωρακικά. Η ακτινοβολία X που παράγεται από ακτινολογικό μηχάνημα, διερχόμενη μέσω μιας περιοχής του σώματος, προσπίπτει πάνω σε ακτινογραφικό φιλμ, αποτυπώνοντας μια εικόνα της περιοχής αυτής.
- Αξονική τομογραφία (CT scan ή υπολογιστική τομογραφία): Μια απεικονιστική εξέταση που συνθέτει μια σειρά λεπτομερών εικόνων των περιοχών μέσα στο σώμα, από τη λήψη τους σε διαφορετικές γωνίες. Οι εικόνες υφίστανται επεξεργασία από υπολογιστή που συνδέεται με το ακτινολογικό μηχάνημα παραγωγής των ακτίνων X. Μια χρωστική ουσία (σκιαγραφικό) μπορεί να χορηγηθεί ενδοφλέβια ή από του στόματος ώστε τα όργανα και οι ιστοί να απεικονίζονται ευκρινέστερα.
- Λεμφαγγειογραφία: Η εξέταση αυτή χρησιμοποιείται για να απεικονίσει το λεμφικό σύστημα. Μια χρωστική ουσία εγχέεται εντός των λεμφαγγείων των κάτω άκρων. Καθώς η χρωστική ουσία πορεύεται προς τα άνω μέσω των λεμφαδένων και των λεμφαγγείων λαμβάνονται ακτινογραφίες για να διαπιστωθούν τυχόν στενώσεις ή διακοπή της συνέχειας της λεμφικής παροχέτευσης. Η εξέταση αυτή βοηθάει στην ανίχνευση και εκτίμηση της λεμφαδενικής επέκτασης του καρκίνου.
- Χειρουργική επέμβαση διεξάγεται για να ελεγχθεί εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί μέσα στον τράχηλο ή σε άλλα μέρη του σώματος. Σε μερικές περιπτώσεις, ο καρκίνος του τραχήλου μπορεί συγχρόνως να αφαιρεθεί. Αυτή η χειρουργική σταδιοποίηση εφαρμόζεται συνήθως μόνο σε κλινικές μελέτες.
- Υπερηχογράφημα: Μια απεικονιστική εξέταση στην οποία υψηλής συχνότητας ηχητικά κύματα (υπέρηχοι) εκπέμπονται προς εσωτερικούς ιστούς και όργανα και η ανάκλασή τους σχηματίζει μια εικόνα των ιστών του σώματος που ονομάζεται ηχόγραμμα.
- Μαγνητική τομογραφία (απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού): Στηρίζεται στη χρήση μαγνητικού πεδίου, ραδιοκυμάτων και ηλεκτρονικού υπολογιστή με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας σειράς λεπτομερών εικόνων των περιοχών εντός του σώματος.
Ποια τα στάδια του καρκίνου τραχήλου της μήτρας;
Τα αποτελέσματα των παραπάνω εξετάσεων συνεκτιμώνται μαζί με τα αποτελέσματα της αρχικής βιοψίας του όγκου για να καθοριστεί το στάδιο του καρκίνου του τραχήλου. Η σταδιοποίηση για τον καρκίνο του τραχήλου περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια:
- Στάδιο 0 (καρκίνωμα in situ ή ενδοεπιθηλιακό): Στο στάδιο 0, ο καρκίνος καταλαμβάνει μόνο το επιφανειακό στρώμα των κυττάρων που επενδύουν τον τράχηλο χωρίς να εισβάλει στους ιστούς του τραχήλου που εντοπίζονται βαθύτερα. Ο καρκίνος που βρίσκεται σ’ αυτό το στάδιο καλείται επίσης in situ ή ενδοεπιθηλιακός ή μη διηθητικός.
- Στάδιο Ι: Στο στάδιο Ι, ο καρκίνος εντοπίζεται μόνο στον τράχηλο. Το στάδιο Ι διαιρείται σε στάδια IA και IB, με βάση την έκταση του καρκίνου. Στάδιο IA: Μικρής έκτασης καρκινικός ιστός μέσα στον τράχηλο που είναι ορατός μόνο με το μικροσκόπιο. Το βάθος διήθησης δεν ξεπερνά τα 5 χιλιοστά και η έκταση σε πλάτος τα 7 χιλιοστά. Στάδιο IB: Ο κακοήθης όγκος βρίσκεται ακόμα μέσα στον τράχηλο και είτε είναι ορατός μόνο με μικροσκόπιο διηθώντας σε βάθος μεγαλύτερο από 5 χιλιοστά ή σε πλάτος μεγαλύτερο από 7 χιλιοστά, είτε είναι ορατός χωρίς μικροσκόπιο με μέγεθος κλινικής βλάβης πάνω από 4 εκατοστά.
- Στάδιο ΙΙ: Στο στάδιο ΙΙ, ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί πέραν του τραχήλου αλλά όχι στο τοίχωμα της πυέλου. Το στάδιο ΙΙ διαιρείται στα στάδια IIA και IIB, με κριτήριο το βαθμό επέκτασης του καρκίνου στους γειτονικούς ιστούς. Στάδιο IIA: Ο καρκίνος έχει προχωρήσει στα ανώτερα δύο τρίτα του κόλπου αλλά όχι στους ιστούς γύρω από την μήτρα (παραμήτρια). Στάδιο IIB: Ο καρκίνος έχει προχωρήσει στα ανώτερα δύο τρίτα του κόλπου με διήθηση και των παραμητρίων.
- Στάδιο ΙΙΙ: Στο στάδιο ΙΙΙ, ο καρκίνος έχει διηθήσει το κατώτερο τριτημόριο του κόλπου με πιθανή επέκταση στο πυελικό τοίχωμα και τους επιχώριους (γειτονικούς) λεμφαδένες. Το στάδιο ΙΙΙ διακρίνεται σε: Στάδιο IIIA στο οποίο τα καρκινικά κύτταρα έχουν εξαπλωθεί στο κατώτερο τριτημόριο του κόλπου αλλά όχι στο πυελικό τοίχωμα. Στάδιο IIIB στο οποίο το πυελικό τοίχωμα διηθείται ή / και το μέγεθος του όγκου έχει αυξηθεί αρκετά ώστε να πιέζει τους ουρητήρες (κοίλα όργανα που συνδέουν τους νεφρούς με την κύστη). Αυτή η πίεση εκ των έξω μπορεί να οδηγήσει σε διόγκωση των νεφρών λόγω απόφραξης (υδρονέφρωση) ή να τους καταστήσει μη λειτουργικούς. Τα καρκινικά κύτταρα διηθούν επίσης τους πυελικούς λεμφαδένες.
- Στάδιο IV: Στο στάδιο IV, ο καρκίνος έχει επεκταθεί στην ουροδόχο κύστη, το ορθό έντερο, ή άλλα μέρη του σώματος. Το στάδιο IV διαιρείται στα στάδια IVA και IVB, ανάλογα με τις περαιτέρω διηθήσεις του καρκίνου. Στάδιο IVA έχει προσβληθεί η κύστη ή / και το τοίχωμα του ορθού, με θετικούς (προσβεβλημένους) λεμφαδένες της πυέλου. Στάδιο IVB ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί πέραν της πυέλου και των πυελικών λεμφαδένων σε πιο απομακρυσμένα μέρη του σώματος, όπως στην κοιλία, στο ήπαρ, στο γαστρεντερικό σωλήνα, ή στους πνεύμονες (απομακρυσμένες μεταστάσεις).
Ποιες είναι οι θεραπευτικές προσεγγίσεις για τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας;
Οι επιλογές της θεραπείας και η πρόγνωση (πιθανότητα ίασης) εξαρτώνται από το στάδιο του καρκίνου (εάν ο καρκίνος εκτείνεται σε ένα τμήμα του τραχήλου, ή καταλαμβάνει ολόκληρο τον τράχηλο, ή έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες ή σε άλλα μέρη του σώματος), τον ιστολογικό τύπο του καρκίνου, το μέγεθος του κακοήθους όγκου και την επιθυμία της ασθενούς να τεκνοποιήσει. Η θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης εξαρτάται από το στάδιο του καρκίνου και το στάδιο της εγκυμοσύνης. Για τον καρκίνο του τραχήλου που διαγιγνώσκεται σε πρώιμο στάδιο ή για τον καρκίνο που ανιχνεύεται κατά τη διάρκεια του τελευταίου τριμήνου της εγκυμοσύνης, η θεραπεία μπορεί να καθυστερήσει μέχρι τη γέννηση του εμβρύου.
Υπάρχουν διάφορες μορφές θεραπευτικής αντιμετώπισης για τους ασθενείς με καρκίνο του τραχήλου. Διάφορες θεραπευτικές επιλογές είναι διαθέσιμες, εκ των οποίων ορισμένες έχουν καθιερωθεί ενώ άλλες εξετάζονται σε κλινικές μελέτες. Πριν την έναρξη της θεραπείας, οι ασθενείς μπορούν να εξετάσουν το ενδεχόμενο συμμετοχής τους σε μια κλινική μελέτη. Μια κλινική μελέτη είναι μια ερευνητική διαδικασία που αποσκοπεί στη βελτίωση των εφαρμοζόμενων θεραπειών ή στην αναζήτηση πληροφοριών για νέες θεραπείες για τους καρκινοπαθείς. Όταν οι κλινικές μελέτες υποδεικνύουν ότι μια νέα θεραπεία παρουσιάζει περισσότερα οφέλη από την καθιερωμένη θεραπεία, η νέα θεραπεία μπορεί την αντικαταστήσει. Τρεις μορφές θεραπευτικής προσέγγισης χρησιμοποιούνται:
- Χειρουργική θεραπεία: Η χειρουργική επέμβαση (χειρουργική αφαίρεση του καρκίνου) είναι μία από τις βασικές μεθόδους θεραπευτικής αντιμετώπισης για τον καρκίνο του τραχήλου. Τα ακόλουθα είδη χειρουργικών επεμβάσεων χρησιμοποιούνται:
- Κωνοειδής εκτομή: Συνίσταται στην αφαίρεση ενός κωνικού τμήματος ιστού από τον τράχηλο και το γεννητικό σωλήνα. Ο ιστός εξετάζεται στο μικροσκόπιο για τυχόν ανεύρεση καρκινικών κυττάρων. Η κωνοειδής εκτομή μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε για τη διάγνωση είτε ως θεραπεία.
- Ολική υστερεκτομή: Χειρουργική αφαίρεση της μήτρας και του τραχήλου. Εάν η μήτρα και ο τράχηλος αφαιρεθούν μέσω του κόλπου, η εγχείρηση ονομάζεται ολική κολπική υστερεκτομή. Εάν η μήτρα και ο τράχηλος αφαιρούνται μέσω μεγάλης ανοιχτής τομής στην κοιλία, η εγχείρηση ονομάζεται ολική κοιλιακή υστερεκτομή. Εάν η μήτρα και ο τράχηλος αφαιρεθούν μέσω μικρής κοιλιακής τομής με τη χρήση λαπαροσκοπίου, η εγχείρηση ονομάζεται ολική λαπαροσκοπική υστερεκτομή.
- Αμφοτερόπλευρη σάλπιγγο-ωοθηκεκτομή: Χειρουργική αφαίρεση των δύο ωοθηκών και των δύο σαλπίγγων.
- Ριζική υστερεκτομή: Χειρουργική αφαίρεση της μήτρας, του τραχήλου και μέρους του κόλπου. Οι ωοθήκες, τα παραμήτρια και οι λεμφαδένες της πυέλου αφαιρούνται επίσης.
- «Εξεντέρωση» της πυέλου και στομίες: Χειρουργική αφαίρεση του κατιόντος κόλου, του ορθού εντέρου, και της ουροδόχου κύστης μαζί με τον τράχηλο, τον κόλπο, τις ωοθήκες και τους ενδοπυελικούς λεμφαδένες. Τεχνητά ανοίγματα (στομίες) δημιουργούνται ώστε τα ούρα (κυστοστομία) και τα κόπρανα (κολοστομία) να διοχετεύονται εκτός του σώματος σε ένα σάκο συλλογής. Μπορεί να απαιτηθεί πλαστική χειρουργική επέμβαση για τη δημιουργία τεχνητού κόλπου μετά από την παραπάνω εγχείρηση.
- Κρυοχειρουργική: Επιχειρείται η καταστροφή του παθολογικού ιστού μέσω της ψύξης του, σε περιπτώσεις in situ- μη διηθητικού καρκινώματος. Αυτός ο τύπος θεραπείας ονομάζεται επίσης κρυοθεραπεία.
- Χειρουργική επέμβαση με λέιζερ: Χρησιμοποιεί μια ακτίνα λέιζερ ως τεχνητό «μαχαίρι» για την αφαίρεση του καρκίνου.
- Διαθερμία με βρόχους (LEEP): Μια θεραπεία που χρησιμοποιεί το ηλεκτρικό ρεύμα που περνάει μέσω ενός λεπτού βρόχου καλωδίων ως «μαχαίρι» για να αφαιρεθεί ο παθολογικός ιστός.
- Ακτινοθεραπεία: Η ακτινοθεραπεία είναι μια μέθοδος θεραπείας που χρησιμοποιεί υψηλής ενέργειας ακτίνες X ή άλλα είδη ακτινοβολίας για να θανατώσει τα καρκινικά κύτταρα. Υπάρχουν δύο μορφές ακτινοθεραπείας. Η εξωτερική ακτινοθεραπεία ή τηλεθεραπεία χρησιμοποιεί ένα μηχάνημα-πηγή που βρίσκεται έξω από το σώμα και εκπέμπει την ακτινοβολία προς τον καρκινικό ιστό. Η εσωτερική ακτινοθεραπεία ή βραχυθεραπεία χρησιμοποιεί μια ραδιενεργό ουσία ενσωματωμένη σε βελόνες, καλώδια, κεφαλές ή καθετήρες που τοποθετούνται απευθείας μέσα ή κοντά στην καρκινική εστία. Ο τρόπος ακτινοβόλησης εξαρτάται από τον ιστολογικό τύπο και το στάδιο του καρκίνου.
- Xημειοθεραπεία: Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιεί φαρμακευτικούς παράγοντες για να αναστείλει την αύξηση των καρκινικών κυττάρων, προκαλώντας είτε το θάνατο ή τη διακοπή της διαίρεσης των κυττάρων. Όταν η χημειοθεραπεία χορηγείται από το στόμα ή εγχέεται ενδοφλέβια ή ενδομυϊκά, τα φάρμακα εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος προσεγγίζοντας τα καρκινικά κύτταρα σε όλη την έκταση του σώματος (συστηματική χημειοθεραπεία). Όταν οι χημειοθεραπευτικοί παράγοντες τοποθετούνται απευθείας στη σπονδυλική στήλη, σε μια κοιλότητα του σώματος όπως η κοιλία, ή σε ένα όργανο, επιδρούν κατά κύριο λόγο στα καρκινικά κύτταρα των συγκεκριμένων περιοχών. Ο τρόπος χορήγησης της χημειοθεραπείας εξαρτάται από τον τύπο και το στάδιο του καρκίνου.